Televisieprogramma Kassa van BNNVARA heeft vier uitzendingen besteed aan levensgevaarlijke slimme gasmeters. Na uitzendingen van Kassa vervangen de netbeheerders 60.000 meters en besluit de overheid het toezicht op de apparaten aan te passen.

Het zijn kleine brokjes informatie die mij en collega journalist Evelien Vehof  in de herfst van 2017 op het pad van de gasmeters zetten. Een paar verdachte branden en een beperkt aantal slimme gasmeters dat door netbeheerder Stedin in Rotterdam wordt vervangen. Volgens de netbeheerders is er niets aan de hand. Geen reden tot zorg, verzekeren ze. Maar wat speelt er echt?

Kassa schakelt deskundigen in die concluderen dat de meters zijn voorzien van een te korte schroefdraad. Hierdoor kan de aansluiting op de gasmeter niet worden gegarandeerd. Dit is extra gevaarlijk als bewoners hun meterkast vol proppen met bijvoorbeeld een huishoudtrap of andere rommel. ,,Een ontploffing in de meterkast is dan niet ondenkbaar”, aldus emeritus hoogleraar Ben Ale.

De netbeheerders staan aanvankelijk zeer afwijzend tegenover deze conclusies en doen er alles aan het verhaal van Kassa te ontkrachten. Zo laat netbeheerder Enexis de meter van de heer Valstar in Eindhoven na inspectie van onafhankelijk deskundige Peter Coppes en oud-inspecteur van een energiebedrijf Piet Maas vervangen. Niet omdat de meter onveilig zou zijn door het geconstateerde te korte schroefdraad, maar omdat Coppes en Maas eraan hebben gezeten.

Coppes laat zich niet van de wijs brengen: ,,Deze meters moeten als de donder allemaal vervangen worden”, waarschuwt hij. ,,Als de koppeling afbreekt, zijn de gevolgen niet te overzien.”

Brancheorganisatie Netbeheer Nederland zet ook de hakken in het zand en blijft volhouden dat er geen gevaar voor huishoudens is. Een dag voor de eerste uitzending van Kassa over de gasmeter (27 oktober 2017) komt de boel toch in beweging. Netbeheer Nederland maakt bekend circa 43.000 meters te vervangen. Maar zegt dit niet om veiligheidsredenen te doen.

De uitzendingen tonen niet alleen de trage manier waarop netbeheerders omgaan met de problematiek. Uit bestudering van een door netbeheerder Stedin gemailde foto van het defect blijkt dat die al is genomen op augustus 2016. Desalniettemin wacht Stedin dik een jaar alvorens als eerste netbeheerder te beginnen met de vervanging. Kassa laat ook zien dat onderzoeksinstituut Kiwa dat de meters beproefde en fabrikant Landis en Gyr grote fouten hebben gemaakt in het onderzoek naar de risico’s van het defect.

Na lang aandringen krijgen wij uiteindelijk inzage in deze onderzoeken bij het Kiwa in Apeldoorn. Daar komen wij erachter dat Netbeheer Nederland een adapter liet ontwikkelen die op nog eens circa 17.000 meters met het defect werd geplaatst om het lekken van gas te voorkomen. Netbeheer Nederland schermt met een onderzoek waaruit zou blijken dat deze meters veilig zijn. Maar ook dat onderzoek is ondeugdelijk volgens Peter Coppes, Piet maas en Ben Ale.

Daarnaast komt boven tafel dat er geen toezicht is geweest op de productveiligheid van slimme gasmeters sinds de introductie van de slimme meter in 2012. Alle toezichthouders wijzen in eerste instantie naar elkaar.

De uitzendingen van Kassa leiden tot Kamervragen van GroenLinks en het CDA. Uiteindelijk besluit het Staatstoezicht op de Mijnen om de regie te nemen in het onderzoek naar de gevaarlijke gasmeters na overhandiging van een door de deskundigen, in opdracht van Kassa, opgesteld rapport over de veiligheidsrisico’s. Inmiddels heeft minister Wiebes besloten dat alle circa 60.000 meters met een defect voor eind maart 2018 vervangen moeten worden waarvan 1500 ‘gelijmde’ adapters per direct.

De uitzendingen van Kassa haalden onder meer het NOS-journaal, radio 1, BNR-radio en diverse landelijke kranten. Kijk hier voor informatie en om de uitzendingen terug te kijken.